مفهوم کلی ختم چیست؟

حروف مفرده در قرآن كريم از مختصات قرآن است و نشانگر اين حقيقت است كه خداوند متعال تمامي علوم را از حروف تا كلمات، در اختيار پيغمبر اكرم (ص) قرار داده است زيرا همه كتابها و تمامي آنچه مي خوانند و مي دانند و مي نويسند در حروف و كلمات است. تنها ظرفي كه مي شود گفت از نظر حجم و ظرفيت بي نهايت است، حروف است. حروف، مبدأ كلمات و كلمات، مبدأ سخنراني ها و نويسندگي ها و كتابها است. پس معني اينكه خداوند حروف را در قرآن ذكر نموده اين است كه علوم الهي در اين كتاب ختم شده و چيزي از علم خدا ناگفته نمانده است. به همين دليل قرآن خاتم الكتب ناميده شده و اسلام خاتمه الاديان و پيغمبر اكرم (ص) خاتم الانبياء و امام زمان (عج) خاتم الاوصياء شناخته شده اند. ختم به معني تكميل است. بعضي ها ختم را اينطور معني مي كنند كه اين علم يا اين كتاب به آخر رسيده و وقتي عمر انسان به آخر مي رسد ختم مي گيرند. ختم به معني تكميل است نه بمعني آخر شدن. مثلاً يك مؤسسه و ساختماني كه تكميل مي شود و هيچ عيب و نقصي در آن باقي نمي ماند، مي گويند ختم كار و خاتمه كار. اين قرآن هم به كمك همين حروف، ختم است. ديگر خداوند متعال علمي ندارد كه در كتاب او ثبت نشده باشد و دليل آن همين، حروف است زيرا كلمات به آخر مي رسند ولي حروف به آخر نمي رسند. خداوند به همين حروف اشاره مي كند و مي فرمايد: اين حروف، كتاب بينهايت خداوند متعال است كه بر اين پيغمبر نازل شده است. تنزيل الكتاب يعني خداوند علمي را كه در وجود خود ذخيره داشته نازل كرده و در اختيار بندگان خود گذاشته است و با تكرار دو كلمه : عزيز و حكيم، نشان مي دهد كه علم الهي اولاً قابل تغيير نيست. تحت تأثير هيچ عاملي قرار نمي گيرد كه تغيير كند و ثانياً علم خدا حكمت است و خدا حكيم است. يعني آخرين علم و كاملترين علم. حكمت به كلمه اي مي گويند كه قابل تغيير نيست و اگر تغيير كند خراب مي شود ناقص مي شود. به همين دليل مي گويند قلم خدا خشك است. يعني غير از آنچه نوشته چيز ديگري نمي نويسد و نوشته هاي او تغيير نمي كند. مولا امام حسين (ع) وقتي از مكّه بطرف كربلا حركت كردند و از شهادت خود خبر دادند فرمودند : حف القلم بما هو كائن ... و يا فرمودند : لامحيص عن يوم خطه بالقلم ... يعني اين شهادت من به قلم خدا نوشته شده و چاره اي جز انجام نوشته خدا نيست. نوشته خدا خشك است و تغيير نمي كند. اگر همه كائنات و مخلوقات از خدا تقاضا كنند كه از اين شهادت صرفنظر شود مورد قبول نيست زيرا راه نجات امت اين است و راه را نمي شود عوض كرد. يك چنين علمي كه قابل تغيير نيست و هر نوع تغييري مايه نقص آن مي شود "حكمت" مي نامند و به خدائي كه چنين علمي دارد "حكيم " مي گويند. (تفسیر سوره جاثیه)